Mijn opa was al vroeg weduwnaar. Gelukkig was hij nooit alleen. Elke week slenterde hij naar zijn stamcafé voor een jenevertje en vertelde de kastelein sterke verhalen. De cafébezoekers hingen aan zijn lippen. Geschiedenis was zijn heden. Al jaren was hij lid van een archeologisch gezelschap, waarmee hij maandelijks op pad ging, op zoek naar sporen uit het verleden. 

Hij had een bijzondere voorliefde voor kasteel Doorwerth, gelegen in het gelijknamige plaatsje aan de Rijn. Daar kwam hij om de week. Hij beweerde dat wij afstammelingen waren van de bewoners van het kasteel, maar ik ging er altijd vanuit dat hij weer eens een sterk verhaal verzon. Soms vergezelde ik hem bij zijn bezoek aan het kasteel. In een van de torens bleef hij altijd ongewoon lang staan. Dan tuurde hij minutenlang zonder iets te zeggen door het kleine venster naar de gracht.

Toen we op een stormachtige herfstdag in 2004 bij mijn opa op visite waren, trok een krantenartikel op de salontafel mijn aandacht. “Het spookt in Kasteel Doorwerth” luidde de kop. Britse, paranormale onderzoekers zouden volgens de journalist spoken in het kasteel hebben waargenomen. Er zou zich ook een verhaal de ronde doen dat in vroeger eeuwen een vrouw was uitgehongerd wegens een misdaad. Mijn vader deed het af als commerciële truc van het kasteel en mijn moeder wuifde het weg onder de noemer sensatie, maar toen ik mijn opa met het artikel confronteerde, trok hij wit weg, rukte hij het artikel ruw uit mijn handen en verscheurde het. We hebben nooit meer over het voorval gepraat.

Vorig jaar overleed opa aan een hartstilstand en kwam de dag dat wij zijn huis moesten leegruimen. Dat was een flinke klus. Bergen boeken en fossielen moesten we uitsorteren en veel ervan ging naar de rommelmarkt. Maar op de zolder stuitten we op een bijzonder oud document wat ons aan een manuscript deed denken. “De legende van Everelda de Schone” stond er in sierletters geschreven op het vergeelde papier. Ik begreep niet alles van de Oud-Nederlandse teksten en doordat gulzige schimmels ook nog eens enkele teksten hebben doen vervagen, heb ik deze zelf moeten aanvullen met gebeurtenissen of handelingen, zoals ik vermoed dat het is gegaan:

“Vrouwe Everelda was zo sierlijk als een iris en zo fris als een varen. Everelda “De Schone” was mooi van binnen en van buiten. Ze genoot van de zingende merels in de tuin en van de wuivende bloemen in de border. Samen met haar ouders en haar twee jaar oudere zus Machtild woonde ze een aantal jaren bij haar familie in Heerlickheijd Doorenwert. Ze kende er heel gelukkige jaren. Alleen haar zus Machtild wierp een schaduw over haar geluk. Machtild was jaloers op haar zus die de aandacht van menig ridder wist te trekken. Al op jeugdige leeftijd uitte ze haar ongenoegen op wrede wijze. Toen ze twaalf was, trok ze op een nacht alle haren uit het mooie hoofd van haar zus. Voor straf werd ze in een van de torens van het kasteel opgesloten, waar ze de hele nacht heeft geweend.

Op de eerste mooie zomerdag in mei ontmoette Everelda de knappe ridder Albrecht van Gelria. Het was liefde op het eerste gezicht. Everelda en Albrecht dansten in de weides om de gracht van het kasteel en genoten van elk moment samen tot Machtilds frustratie. 

Het geluk was hen lang nabij, totdat de dag kwam dat Machtild de leeftijd van achttien jaren bereikte en werd uitgehuwelijkt aan de vriend van haar zus: Albrecht van Gelria. Verdrietig trad hij in het huwelijk met de zus van zijn grote liefde. Hij was doodongelukkig.

Everelda bleef alleen, maar koesterde de momenten dat ze Albrecht alleen al mocht groeten als ze hem in de gangen van het kasteel tegenkwam.

Machtild haatte haar mooie zus nog steeds. Ze wilde haar uit haar leven verbannen. 

Op een gure decemberdag besloot ze haar te vergiftigen. Op het moment dat ze het gif in haar drinkbeker goot, besefte ze dat ze daarmee ook haar eigen doodvonnis zou tekenen. Ze deed het gif in haar eigen beker en zette deze op haar nachtkastje. Toen ging ze naar haar ouders en vertelde dat haar ‘lieve zusje’ uit jaloezie had gedreigd haar te vergiftigen. De ouders vertrouwden het drankje niet en testten het op een van de honden op het erf. De hond likte aan de vloeistof en viel terplekke dood neer. 

Everelda werd voor straf opgesloten in de gevangenistoren. Ze werd uitgehongerd, maar stierf van verdriet.

Haar geest waarde elke nacht rond in de mysterieuze gangen van het kasteel, op zoek naar de liefde van Albrecht en die vond ze. Tijdens zijn dromen over zijn Schone, ging ridder Albrecht uit zijn bed en praatte hardop over zijn geliefde Everelda. Hij walste door de ridderzaal en de geest van Everelda zwierde mee. 

Machtild werd er wakker van en was zelfs jaloers op de geest van haar overleden zus. Zelfs na haar dood was haar jongere zus een kwelling. Machtild was woedend en vergiftigde Albrecht uit wraak.

Haar ouders ontdekten de misdaad. Ze waren ontroostbaar en sloten hun oudste dochter op in de gevangenistoren van het kasteel, waar ze bijna overleed van de honger en de koude. Uiteindelijk stierf ze van woede. 

Het land werd geteisterd door een strenge winter en de geest van Machtild kwelde de bewoners van het kasteel lange tijd met haar geweeklaag.

Toen de lente aanbrak, vonden de geesten van Albrecht en Everelda elkaar opnieuw. Als een klimop om een boom, raakten ze met elkaar verstrengeld in boven de gracht van het kasteel en zwierden als in een Weense wals over het water. Vooral op mooie dagen omhelsden de mistslierten het kasteel.”

Sinds ik de legende ken, is het kasteel mijn thuis geworden. Als ik er een bezoek breng, ga ik altijd even naar de toren en werp ik vanuit het smalle venster een blik in de omgeving en mijmer ik over de verhalen van mijn opa. Soms zweven er mistflarden boven de gracht. Het is net of ze hun Weense wals onderbreken om elkaar dan weer speels achterna te zwieren om het kasteel. Het lijkt erop of de dans van Albrecht en Everelda het geschreeuw van Machtild voor altijd heeft overstemd.

Marianne Schellart van Obbendorf